‘बेसिक’नं करा ट्रेकिंगचा श्रीगणेशा

ट्रेकिंगचा श्रीगणेशा करण्यापूर्वीच प्रत्येकानं बेसिक माऊंटेनिअरिंग कोर्स करावा. व्यक्तीमत्त्व विकासाबरोबरच तुमची शारीरिक आणि मानसिक घडण त्यातून होते. त्या अनुभवाविषयी... 



उत्तराखंड... निसर्गाचा वरदहस्त लाभलेलं एक सुंदर ठिकाण. भागीरथीकाठी वसलेल्या उत्तरकाशीमध्ये बेसिक माऊंटेनिअरिंग कोर्ससाठी मी दाखल झाले. नेहरु पर्वतारोहण संस्थेची (एनआयएम) त्यासाठी निवड केली होती. मे-जून महिन्यात मुलींसाठी हा कोर्स चालवला जातो. २८ दिवसांचा हा बेसिक माऊंटेनिअरिंग कोर्स मुख्यत्वे तीन गोष्टींमध्ये विभागलेला आहे. 'रॉक क्राफ्ट', 'आईस क्राफ्ट' आणि 'स्नो क्राफ्ट'. कोर्स सुरु झाल्यावर पहिल्याच दिवशी आमची विभागणी झाली. विविध राज्यातून आलेल्या आम्ही आठजणी एका गटामध्ये होतो. पहिले दोन दिवस आम्हाला संस्थेकडून मिळणारं सामान योग्यरित्या तपासून त्याची माहिती करुन घेण्यासाठी दिले होते. कॅरेबिनर्स, सॅकपासून क्लाईंबिंग रोप आणि स्लिपिंग बॅगपर्यंतचं उत्तम दर्जाचं सामान आम्हाला संस्थेनं दिलं.

संस्थेच्या कृत्रिम क्लाईंबिंग वॉलवर आम्ही एक दिवस सराव केला. रॉक क्राफ्टसाठी नऊ किलोमीटर अंतराचा ट्रेक करुन आम्हाला तेखला या ठिकाणी नेण्यात आलं. तिथं चार दिवस क्लाईंबिंग, रॅपलिंग आणि जुमारिंग या गोष्टींचे धडे आम्ही घेतले. प्रत्येक गोष्टीची योग्य माहिती आणि उपयोग प्रशिक्षकांना समजावून दिला. सरावासाठीच्या एका दिवसात सगळ्या गोष्टींची उजळणी केली. खरं आव्हान यापुढं होतं. स्नो आणि आईस क्राफ्टसाठी १५ हजार पाचशे फूट उंचीवर जाणार होतो. प्रशिक्षकांच्या मार्गदर्शनाखाली १७ दिवसांचं सामान बांधलं आणि सज्ज झालो. बेसिक आणि अॅडव्हान्स कोर्स मिळून ९० मुलींनी ट्रेकला सुरुवात केली. भुकी या गावापर्यंत संस्थेच्या बसनं आम्हाला सोडलं. ट्रेकचा पहिला मुक्काम तेल या कँपसाईटवर होता. तिथपर्यंतचा ट्रेक हा नावाप्रमाणं तेल काढणारा होता. इथून गंगोत्रीचं विलोभनीय दर्शन घडतं. टेंट लावून परिसरची माहिती घेतली. 

दुसऱ्या दिवशी पहाटे चार वाजतात तयार झालो. सकाळी ६ वाजेपर्यंत आवरून चालायला सुरुवात केली. गुज्जरहट हा दुसरा कँप असतो पण मुलींच्या कोर्सचा जंगलात एका ठिकाणी मुक्काम होता. ही चाल कमी अंतर आणि चढणीची होती. छान फोटोग्राफी करत चार तासात मुक्कामी पोहोचलो. लवकर पोहोचल्यानं आम्हाला प्रशिक्षकांनी जंगलात फिरवून आणलं. आमच्या मते तेल कँपनंतर फारसं अवघड काही शिल्लक नव्हतं. पण आमचा अंदाज चुकला. गुज्जरहटची चढाई खडी होती. उंची जशी वाढत होती तसा दम लागत होता. होय नाही करत रेस्ट पॉईंट गाठला आणि आमचा थकवा कुठच्या कुठं पळून गेला. समोरच दाटीनं उभी असलेली हिमशिखरं, हिरवेकच्च भूगिलाय, झाडी, झरे आणि नदी हे सगळं पाहून शरीराचा ताण निघून गेला. 

गुज्जरहटहून बेस कँप गाठायचा होता. जिथं आम्ही आठ ते दहा दिवस राहणार होतो. पण या सुंदर साईटवरुन पाय निघत नव्हता. तिथून दोन अडीच तासातच आम्ही बेस कँप गाठला. इथं तंबूत सगळ्या सुविधा मिळाल्या. जेवण झालं की मस्त दुधाचे ग्लास घेऊन आम्ही गिर्यारोहणावरचे सिनेमे बघायचो. आता सुरुवात होती 'आईस क्राफ्ट'ची. इथं क्रँपॉन्स आणि कोफ्लाच घालून आम्ही बर्फाच्या भिंती किंवा टेकड्या पार करायचं तंत्र शिकू लागलो. 'आईस एक्स' या हत्याराचा खरा वापर इथं झाला. इथल्या तांत्रिक गोष्टी शिकल्यावर या कोर्समध्ये सगळ्यांत जास्त आईस क्राफ्ट आवडलं. आता स्नो क्राफ्ट उरलं होतं. त्यासाठी १३ हजार तिनशे फुटांवरचा अॅडव्हान्स बेस कँप गाठला. बर्फातला हा कँप फारच सुंदर होता. 

प्रशिक्षकांचा वाढदिवस इथं आम्ही आंब्याचा रस आणि बिस्किटांचा केक बनवून साजरा केला. 'अँसेंड', 'डिसेंड', 'अँकरिंग','बिलेईंग' हे सगळं झाल्यावर स्नोमधून पाय घसरल्यास बचावाचं तंत्रही आम्ही शिकलो. आता प्रशिक्षणाचा भाग संपला होता. डीकेडी२ अर्थातच 'द्रौपदी का दांडा' अॅडव्हान्स कोर्सवाल्या मुलींनी समीट केलं होतं. त्यामुळे आम्हीही 'हाईट गेन'साठी उत्सुक होतो. पहाटे आम्ही कँप एककडं कूच केलं. स्नोची उंच चढण पाहून खच्चीकरण झालं होतं. पण धीर न सोडता आणि ती चाल पूर्ण केली. पायाची दुखापत असूनही मी आयुष्यातली १५ हजार पाचशे फुटांची सर्वोच्च उंची गाठली होती. कधीही विसरु न शकणारा एक क्षण मला मिळाला होता. डीकेडीचं समिट का नाही करता येणार, असं विचारलं तर ते अॅडव्हान्सवाले करतात असं प्रशिक्षकांनी सांगितलं. इथंच अॅडव्हान माऊंटेनिअरिंग कोर्स करायचं आम्ही नक्की केलं. 

कँपमध्ये परतल्यावर आमचं स्वागत झालं. आता दोन दिवस आम्ही बेस कँपला राहणार होतो. दुसऱ्या दिवशी लेखी परीक्षा झाली. नकाशे वाचनाची परीक्षाही झाली. बेस कँप ते तेल आणि तेल ते भुकी असा दोन दिवसांचा ट्रेक करुन आम्ही उत्तरकाशीच्या कँपसमध्ये परतलो. त्यानंतर दोन दिवस संस्थेचं सामान परत करणं आणि ग्रॅज्युएशन सेरेमनीमध्ये गेले. या कोर्सनं शारीरिक कस आजमावला तसं मनोधैर्यही वाढवलं. आत्मविश्वास आणि आयुष्यभराच्या मैत्रिणीही दिल्या. सोनल, फुलन, रिधिका, प्रियांका, अंजली, माधवी आणि रेखा या सगळ्या वेगवेगळ्या राज्यांतून आलेल्या पण त्यांना सोडून परत फिरणं अवघड होतं. अॅडव्हान्स कोर्सला पुन्हा भेटायचं ठरवूनच तिथला मुक्काम हलवला.