आवाक्यात आलेले दर आणि अधिक उपयोगिता यांमुळे हल्ली स्मार्टफोन वापराचा ट्रेंड झपाट्याने वाढत असल्याचे दिसून आले आहे. मोबाइलच्या माध्यमातून शॉपिंग, बँकिंग, तिकिटे बुक करण्याकडे यूजरचा कल वाढत आहे. एकीकडे स्मार्टफोन वापरणाऱ्यांची संख्या वाढत असली तरी, ते वापरण्यातील धोके आणि मर्यादा यांचा विचार न करणाऱ्यांचे प्रमाण अधिक आहे. मोबाइल बँकिंग करण्यामुळे घरबसल्या आर्थिक व्यवहार करणे शक्य झाले असले तरी, पुरेशी काळजी न घेतल्यास फसवणूक अथवा दुर्घटना होण्याची शक्यता वाढली आहे. या पार्श्वभूमीवर मोबाइल बँकिंग करताना घ्यावयाच्या दक्षतेचा घेतलेला आढावा...
सुरक्षिततेच्या सवयी लावून घ्या
कोणतेही उपकरण वापरताना मग तो मोबाइल का असेना, पुरेशी काळजी घेतली तर अनेक संकटे टाळता येऊ शकतात. सर्वांत महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे बँकेची कोणत्याही प्रकारची माहिती मोबाइलवर साठवून ठेवू नका. अकाउंट क्रमांक, डेबिट अथवा क्रेडिट कार्डचे पिन नंबर, नेटबँकिंगचे पासवर्ड आदी गोपनीय माहिती शक्यतो सेव्ह करणे टाळावे. जर तुम्ही बँकिंग अॅपच्या माध्यमातून व्यवहार करीत असाल, तर यूजरनेम आणि पासवर्ड हँडसेटवर सेव्ह न करण्याची दक्षता घ्या. चुकून अशी दक्षता न घेतल्यास मोबाइल चुकीच्या हाती पडल्यास मोठा भूर्दंड बसण्याची शक्यता अधिक असते. सार्वजनिक ठिकाणी अथवा वायफाय हॉटस्पॉट असणाऱ्या ठिकाणी मोबाइल बँकिंगचा वापर करणे टाळा. मोबाइल बँकिंगचा वापर करताना मोबाइल सेवा पुरवठादाराने दिलेले नेटवर्क अथवा पासवर्डने सुरक्षित असणाऱ्या वायफाय कनेक्शनचा वापर करा. या शिवाय तुमच्या बँक अकाउंटची माहिती कोणालाही एसएमएसद्वारे पाठवू नका. या शिवाय मोबाइल वापरताना शक्यतो स्क्रीन अनलॉकच्या सेवेचा अवश्य वापर करा.
ई-मेल तपासूनच कार्यवाही करा
मोबाइलच्या माध्यमातून ई-मेल पाठविणे अथवा स्वीकारणे सुरू असेल, तर त्यासोबत येणाऱ्या लिंक अथवा अन्य माहितीला क्लिक करणे थांबवा. या माहितीच्या आड एखादा मालवेअर असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. बँकांच्या अधिकृत वेबसाइटवर सर्फिंग करीत असतानाही कोणतीही लिंक ओपन करण्याचा प्रयत्न करणे संकटे निर्माण करण्यास कारणीभूत ठरू शकते. बँकांकडून येणाऱ्या ई-मेलला जोडून आलेल्या लिंकही अघडणे टाळा. सुरक्षित संकेतस्थळाच्या अॅड्रेसमध्ये ''https'' असा उल्लेख असतो. त्याच वेबसाइट उघडणे श्रेयस्कर ठरते.
अनोखी क्रमांकावरून आलेले फोन टाळा
जर तुम्हाला अनोळखी क्रमांकावरून फोन आल्यास तो घेण्याचा मोह टाळा. अशाप्रकारच्या अनावश्यक आणि अनोळखी क्रमांकावरून आलेले फोन घेतल्यास त्याची मोठी किंमत चुकवावी लागण्याची शक्यता आहे. अशा पद्धतीचे कॉल उचलल्यामुळे स्पॅम अथवा मालवेअरचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता अधिक असते. बहुतांशवेळी अशा प्रकारचे कॉल उचलल्यामुळे यूजरच्या स्मार्टफोनमधील अथवा सिम कार्डमधील अतिशय गोपनीय माहिती उचलली जाण्याची शक्यता असते. काही वेळा परदेशातील क्रमांकावरून येणाऱ्या कॉलच्या माध्यमातून मोठ्या रकमेचे बक्षिस लागल्याचे भासवून व्यक्तिगत माहिती विचारली जाते. मोठ्या रकमेला भुलून यूजरही आनंदाने अशाप्रकारची माहिती कोणतीही ओळख न पटविता देण्याची गल्लत करतो. आणि नंतर मोठा आर्थिक फटका बसण्याची आवश्यकता असते. अशा कॉलच्या माध्यमातून यूजरचे फोनबुक कॉपी होण्याची शक्यता असते. फोनबुक कॉपी होण्यामुळे तेथे असणारे बँकेच्या खात्याचे तपशीलही चुकीच्या हातात पडण्याची शक्यता असते.
सोशल मीडियाचा काळजीपूर्वक वापर करा
गोपनीय माहिती हॅक करण्याचे सोशल मीडिया हे प्रभावी हत्यार आहे. त्यामुळे किमान सोशल मीडिया वापरताना त्यावर व्यक्तिगत, आर्थिक माहिती देण्याचे टाळावे. सर्वांत महत्त्वाचे म्हणजे मोबाइलवरून सोशल मीडिया विशेषतः फेसबुक, स्काइप, ट्विटर आदी नेटवर्किंग साइट्सवरील कोणतीही लिंक क्लिक करणे टाळावे. अशाप्रकारच्या गैरसोयीच्या लिंक होमपेजवर टाकून गोपनीय माहिती हॅक करण्याचे प्रकार मोठ्या प्रमाणात घडले आहेत. वर उल्लेख केल्याप्रमाणे या लिंकच्या माध्यमातून फोनबुकवरील माहिती चोरी करण्याचेही प्रकार दिसून आले आहेत. ग्रुप चॅटसाठी उपयुक्त असणाऱ्या अॅपचा वापर करताना यूजरने शक्यतो स्वतःचे फोटो, स्वतःविषयी माहिती देण्याचे टाळावे. काही कारणास्तव अशी माहिती दिलेली असल्यास काम झाल्यानंतर ती पूर्णपणे नष्ट करण्याची दक्षता घ्यावी
अधिकृत अॅप्सचाच वापर करा
अनधिकृत आणि बेकायदा अॅप्सच्या मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या प्रसारामुळे मोबाइल मालवेअरचा धोका निर्माण झाला आहे. ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या व्यतिरिक्त अन्य ठिकाणांहून डाउनलोड केलेल्या अॅपमध्ये धोकादायकरित्या व्हायरस अथवा डेटा चोरी करता येईल अशा पद्धतीचे सॉफ्टवेअर असते. अशा बेकायदा अॅपच्या वापरामुळे गोपनीय आर्थिक माहिती सहज चोरी होऊ शकते अथवा हस्तांतरीत होऊ शकते. मध्यंतरी अँड्रॉइड आणि आयओएस या ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या बाबतीतही हाच प्रकार घडला होता. या पार्श्वभूमीवर त्यांच्या रचनेत बदल करण्यात आला आहे. त्यामुळे ऑपरेटिंग सिस्टीम व्यतिरिक्त अन्य ठिकाणांहून अॅप घेणे शक्यतो टाळावे. बँकिंगच्या संदर्भातील बहुतांश अॅप ही अधिकृत अॅपस्टोअरवर उपलब्ध आहेत. या अधिकृत अॅपस्टोअरमधून खरेदी अथवा डाउनलोड करण्यात आलेले अॅप अत्यंत सुरक्षित आणि मालवेअरविरहित असतात. अॅपस्टोअरवरूनही अॅप डाउनलोड करताना 'हाय रिस्क' गटातील अॅप घेणे शक्यतो टाळावे. शिवाय अॅप घेत असताना त्यासोबत दिसणाऱ्या जाहिरातींना क्लिक करण्याचा मोह टाळावा. शिवाय अॅप प्लॅटफॉर्मवरही प्रतिक्रिया देताना पुरेशी काळजी घ्यावी. अशा ठिकाणी कॉमेंट केल्यास धोकादायक मालवेअरचा संसर्ग हँडसेटवर होण्याची शक्यता अधिक आहे..
सुरक्षिततेच्या सवयी लावून घ्या
कोणतेही उपकरण वापरताना मग तो मोबाइल का असेना, पुरेशी काळजी घेतली तर अनेक संकटे टाळता येऊ शकतात. सर्वांत महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे बँकेची कोणत्याही प्रकारची माहिती मोबाइलवर साठवून ठेवू नका. अकाउंट क्रमांक, डेबिट अथवा क्रेडिट कार्डचे पिन नंबर, नेटबँकिंगचे पासवर्ड आदी गोपनीय माहिती शक्यतो सेव्ह करणे टाळावे. जर तुम्ही बँकिंग अॅपच्या माध्यमातून व्यवहार करीत असाल, तर यूजरनेम आणि पासवर्ड हँडसेटवर सेव्ह न करण्याची दक्षता घ्या. चुकून अशी दक्षता न घेतल्यास मोबाइल चुकीच्या हाती पडल्यास मोठा भूर्दंड बसण्याची शक्यता अधिक असते. सार्वजनिक ठिकाणी अथवा वायफाय हॉटस्पॉट असणाऱ्या ठिकाणी मोबाइल बँकिंगचा वापर करणे टाळा. मोबाइल बँकिंगचा वापर करताना मोबाइल सेवा पुरवठादाराने दिलेले नेटवर्क अथवा पासवर्डने सुरक्षित असणाऱ्या वायफाय कनेक्शनचा वापर करा. या शिवाय तुमच्या बँक अकाउंटची माहिती कोणालाही एसएमएसद्वारे पाठवू नका. या शिवाय मोबाइल वापरताना शक्यतो स्क्रीन अनलॉकच्या सेवेचा अवश्य वापर करा.
ई-मेल तपासूनच कार्यवाही करा
मोबाइलच्या माध्यमातून ई-मेल पाठविणे अथवा स्वीकारणे सुरू असेल, तर त्यासोबत येणाऱ्या लिंक अथवा अन्य माहितीला क्लिक करणे थांबवा. या माहितीच्या आड एखादा मालवेअर असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. बँकांच्या अधिकृत वेबसाइटवर सर्फिंग करीत असतानाही कोणतीही लिंक ओपन करण्याचा प्रयत्न करणे संकटे निर्माण करण्यास कारणीभूत ठरू शकते. बँकांकडून येणाऱ्या ई-मेलला जोडून आलेल्या लिंकही अघडणे टाळा. सुरक्षित संकेतस्थळाच्या अॅड्रेसमध्ये ''https'' असा उल्लेख असतो. त्याच वेबसाइट उघडणे श्रेयस्कर ठरते.
अनोखी क्रमांकावरून आलेले फोन टाळा
जर तुम्हाला अनोळखी क्रमांकावरून फोन आल्यास तो घेण्याचा मोह टाळा. अशाप्रकारच्या अनावश्यक आणि अनोळखी क्रमांकावरून आलेले फोन घेतल्यास त्याची मोठी किंमत चुकवावी लागण्याची शक्यता आहे. अशा पद्धतीचे कॉल उचलल्यामुळे स्पॅम अथवा मालवेअरचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता अधिक असते. बहुतांशवेळी अशा प्रकारचे कॉल उचलल्यामुळे यूजरच्या स्मार्टफोनमधील अथवा सिम कार्डमधील अतिशय गोपनीय माहिती उचलली जाण्याची शक्यता असते. काही वेळा परदेशातील क्रमांकावरून येणाऱ्या कॉलच्या माध्यमातून मोठ्या रकमेचे बक्षिस लागल्याचे भासवून व्यक्तिगत माहिती विचारली जाते. मोठ्या रकमेला भुलून यूजरही आनंदाने अशाप्रकारची माहिती कोणतीही ओळख न पटविता देण्याची गल्लत करतो. आणि नंतर मोठा आर्थिक फटका बसण्याची आवश्यकता असते. अशा कॉलच्या माध्यमातून यूजरचे फोनबुक कॉपी होण्याची शक्यता असते. फोनबुक कॉपी होण्यामुळे तेथे असणारे बँकेच्या खात्याचे तपशीलही चुकीच्या हातात पडण्याची शक्यता असते.
सोशल मीडियाचा काळजीपूर्वक वापर करा
गोपनीय माहिती हॅक करण्याचे सोशल मीडिया हे प्रभावी हत्यार आहे. त्यामुळे किमान सोशल मीडिया वापरताना त्यावर व्यक्तिगत, आर्थिक माहिती देण्याचे टाळावे. सर्वांत महत्त्वाचे म्हणजे मोबाइलवरून सोशल मीडिया विशेषतः फेसबुक, स्काइप, ट्विटर आदी नेटवर्किंग साइट्सवरील कोणतीही लिंक क्लिक करणे टाळावे. अशाप्रकारच्या गैरसोयीच्या लिंक होमपेजवर टाकून गोपनीय माहिती हॅक करण्याचे प्रकार मोठ्या प्रमाणात घडले आहेत. वर उल्लेख केल्याप्रमाणे या लिंकच्या माध्यमातून फोनबुकवरील माहिती चोरी करण्याचेही प्रकार दिसून आले आहेत. ग्रुप चॅटसाठी उपयुक्त असणाऱ्या अॅपचा वापर करताना यूजरने शक्यतो स्वतःचे फोटो, स्वतःविषयी माहिती देण्याचे टाळावे. काही कारणास्तव अशी माहिती दिलेली असल्यास काम झाल्यानंतर ती पूर्णपणे नष्ट करण्याची दक्षता घ्यावी
अधिकृत अॅप्सचाच वापर करा
अनधिकृत आणि बेकायदा अॅप्सच्या मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या प्रसारामुळे मोबाइल मालवेअरचा धोका निर्माण झाला आहे. ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या व्यतिरिक्त अन्य ठिकाणांहून डाउनलोड केलेल्या अॅपमध्ये धोकादायकरित्या व्हायरस अथवा डेटा चोरी करता येईल अशा पद्धतीचे सॉफ्टवेअर असते. अशा बेकायदा अॅपच्या वापरामुळे गोपनीय आर्थिक माहिती सहज चोरी होऊ शकते अथवा हस्तांतरीत होऊ शकते. मध्यंतरी अँड्रॉइड आणि आयओएस या ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या बाबतीतही हाच प्रकार घडला होता. या पार्श्वभूमीवर त्यांच्या रचनेत बदल करण्यात आला आहे. त्यामुळे ऑपरेटिंग सिस्टीम व्यतिरिक्त अन्य ठिकाणांहून अॅप घेणे शक्यतो टाळावे. बँकिंगच्या संदर्भातील बहुतांश अॅप ही अधिकृत अॅपस्टोअरवर उपलब्ध आहेत. या अधिकृत अॅपस्टोअरमधून खरेदी अथवा डाउनलोड करण्यात आलेले अॅप अत्यंत सुरक्षित आणि मालवेअरविरहित असतात. अॅपस्टोअरवरूनही अॅप डाउनलोड करताना 'हाय रिस्क' गटातील अॅप घेणे शक्यतो टाळावे. शिवाय अॅप घेत असताना त्यासोबत दिसणाऱ्या जाहिरातींना क्लिक करण्याचा मोह टाळावा. शिवाय अॅप प्लॅटफॉर्मवरही प्रतिक्रिया देताना पुरेशी काळजी घ्यावी. अशा ठिकाणी कॉमेंट केल्यास धोकादायक मालवेअरचा संसर्ग हँडसेटवर होण्याची शक्यता अधिक आहे..
No comments:
Post a Comment