आजचा संगणक थोड्या दिवसांत आणि एकाच व्यक्तीकडून तयार झालेला नाही. अनेक व्यक्तींनी वेगवेगळ्या कालखंडात लावलेल्या शोधाचा तो परिपाक आहे. मानवाला रोजच्या व्यवहारात वेगवेगळ्या कारणांसाठी आकडेमोड करावी लागते. ही आकडेमोड वेगाने व अचूक होण्यासाठी मानवाने सातत्याने प्रयत्न केले. त्यातून वेगवेगळी गणन यंत्रे शोधली गेली. त्यात बदल होत होत सुधारणा करून सध्याचा संगणक तयार झाला.
माहिती तंत्रज्ञानाचा इतिहास ः
(1) ऍबॅकसचा Abacus शोध ः प्राचीन काळात मानव वस्तू मोजण्यासाठी हाताच्या बोटांचा किंवा लहान दगडाच्या खड्यांचा वापर करीत होता. त्यातूनच पुढे दशमात पद्धत आणि अंकगणिताचा जन्म झाला.
सर्व साधारणपणे 5000 वर्षांपूर्वी इजिप्त, चीन, जपान या देशांमध्ये ऍबॅकस हे उपकरण आकडेमोडीसाठी वापरात येत आहे. अंकगणितासाठी वापरले गेलेले हे पहिले उपकरण होय. त्यामुळेच ऍबॅकस हा संगणकाचा पूर्वज म्हणावयास हवा. शाळेत मुलांना शिकविण्यासाठी मण्यांची पेटी वापरतात. तशा स्वरूपाचे हे पहिले यंत्र होय. तारेत ओवलेले मणी मागे पुढे सरकवून त्याकाळी बेरजा- वजाबाक्या केल्या जात असत.
(2) कंपासचा शोध Compass (1597) ः गॅलिलिओ या शास्त्रज्ञाने अनेक शोध लावले. ऍबॅकसपेक्षा जास्त वेगाने गुणाकार, भागाकार आणि त्याच प्रकारची आकडेमोड कंपासच्या शोधाने शक्य झाले. त्यामुळे कंपास सर्व जगभर वापरात आले.
(3) लॉग टेबलचा शोध Log Table(1614) ः जान नेपियर या शास्त्रज्ञाने पहिले लॉग टेबल प्रसिद्ध केले. लॉगटेबलच्या साह्याने गुणाकार, भागाकार या क्रिया बेरीज व वजाबाकी याद्वारे करता येऊ लागल्या. त्यामुळे लॉगटेबल सर्व जगभर वापरले जाऊ लागले.
(4) स्लाईडरुलचा शोध Slide Rule(1620) ः विल्यम आऊट्रेड या शास्त्रज्ञाने लांब पट्टीसारख्या स्लाईडरुलचा शोध लावला. वापरास सुटसुटीत असल्याने त्याचा वापर जगभर सुरू झाला.
(5) गणिती यंत्राचा शोध Mathematics Machine(1642 ते 1647) ः ब्लेझ पास्कल या फ्रेंच शास्त्रज्ञाने यंत्र बनविले. या यंत्रात दातेरी चाकावर तबकड्यांचा वापर करून बेरजा व वजाबाक्या अतिशय वेगाने आणि अचूकपणे करता येतात. यास यांत्रिक कॅल्क्युलेटर असे संबोधले.
(6) रेकनरचा शोध Reckoner (1694) ः ग्रॉटफ्रीड लाइबनित्झ या गणित तज्ज्ञाने पास्कलाईन यंत्रामध्ये खूप सुधारणा केल्या आणि नवीन यंत्र बनवले. हे यंत्र गुणाकार व भागाकार वेगाने करू शकत होते.
(7) डिफरन्स इंजिनचा शोध Difference Engine (1821) : 19 व्या शतकात युरोपमध्ये औद्योगिक क्रांती होत असताना चार्ल्स बॅबेज याने हे यंत्र तयार केले. दरवर्षी नवनवीन यंत्रे होत होती. गणिते सोडविण्यासाठी आणखी नवीन वेगवान यंत्राची गरज भासू लागली. त्या वेळी एका अतिशय प्रज्ञावंत शास्त्रज्ञाने संगणकाची अतिशय तर्कशुद्ध कल्पना मांडली. या यंत्रामध्ये आकडे देण्यासाठीचा विभाग, आकडेमोड करण्याचा विभाग, आकडे साठवता येणारा विभाग असे अनेक विभाग होते. त्यामुळेच चार्ल्स बॅबेजला आजच्या संगणकाचा आद्य जनक मानले जाते.
बॅबेजनंतरही अनेक शास्त्रज्ञांनी आपल्या ज्ञानाचा वापर करून निरनिराळी यंत्रे तयार केली. जोसेफ ऍकार्ड या संशोधकाने हातमागाच्या यंत्रामध्ये छिद्रांकित कार्डाचा वापर केला. या कार्डाच्या वापरामुळे कामाचा वेग व अचूकता वाढली.
संगणकाच्या वेगवेगळ्या पिढ्या Generations of Personal Computer :
इलेक्ट्रॉनिक्स या विषयात जसजशा सुधारणा होत गेल्या तसतसे संगणकाच्या रचनेतही बदल होत गेले. बदल केलेले संगणक ज्या कालावधीत वापरात आले त्या कालावधीचा उल्लेख संगणकाची पिढी असा केला जातो.
(1) पहिला पिढी First Generation (1942 ते 1948) : या पहिल्या पिढीतील संगणक आकाराने खूप मोठे होते. जवळ जवळ एक खोलीची जागा त्यांना लागत होती. यामध्ये इलेक्ट्रॉनिक व्हॅक्यूम ट्यूबचा म्हणजेच निर्वात नळ्यांचा वापर केला जाई. यात 15,000 जागा अथवा अक्षरे मावतील अशी मर्यादा होती. या संगणकाचा वेग खूप कमी होता. संगणकात बिघाड खूप होत असत.
(2) दुसरी पिढी Second Generation (1948 ते 1964) ः यामध्ये ट्रान्झिस्टर या घटकाचा वापर करण्यात आला. त्यामुळे खोलीएवढ्या आकाराचे संगणक कपाटाएवढे झाले. संगणकाचे उत्पादन शक्य झाले. त्याचा वेग माहितीवर प्रक्रिया करण्याची क्षमता वाढल्याने कारखान्यामध्ये आणि उद्योगात वापर वाढला.
(3) तिसरी पिढी Third Generation(1964 ते 1974) ः यामध्ये सुट्या ट्रान्झिस्टरऐवजी ट्रान्झिस्टर व त्यांना जोडणारे घटक एकत्र बसविलेल्या चिप्स वापरण्यात आल्या. यालाच इंटिग्रेटेड सर्किट्स असे म्हणतात. आय.सी. मुळे दुसऱ्या पिढीच्या तुलनेत संगणकाचा वेग वाढून माहितीवर प्रक्रिया करण्याची क्षमता वाढली. संगणक ठेवण्याची जागा कमी झाली. विद्युतशक्ती कमी लागू लागली. बिघाड होण्याचे प्रमाण कमी झाले. किमती कमी झाल्या. संगणक वापरास सोपे व सोईचे बनले.
(4) चौथी पिढी व इंटरनेटचा वापर Forth Generation and use of internet(1974 पासून पुढे) ः या संगणकात व्हेरी लार्ज स्केल इंटिग्रेटेड चिप्सचा वापर करण्यात आला. यालाच मायक्रो प्रोसेसर असे म्हणतात. त्यामुळे संगणकाची क्षमता वाढली आणि वेगही वाढला. संगणकाचा आकार लहान झाला. किंमत कमी झाली. याच पिढीपासून इंटरनेटचा वापर सुरू झाला. सध्या वापरात असलेले पेंटियम संगणक याच पिढीतील आहेत. पी-वन, पी-टू, पी-थ्री, पी-फोर अशा नवनवीन प्रणालीत सुधारणा घडवत त्याचे प्रकार सुरू झाले.
(5) पाचवी पिढी Fifth Generation: माहितीवर आधारलेली पद्धती व कृत्रिम बुद्धिमत्ता या गोष्टींच्या आधारे संगणक प्रणालीची पाचवी पिढी आता आकार घेत आहे. कृत्रिम बुद्धिमत्ता असलेले संगणक आपण लिहिलेले वाचू शकतात.
संगणकाचे प्रकार Types of computer :
(1) मायक्रो कॉम्प्युटर Micro Computer: यालाच पर्सनल कॉम्प्युटर Personal Computerअसेही म्हणतात. या संगणकात मायक्रोप्रोसेसरची एक चीप असते. माहिती साठविण्याची क्षमता कमी असते. वेगही कमी असतो. एकावेळी एकचजण या प्रकारचा कॉम्प्युटर वापरू शकतो. त्यामुळेच खासगी कामासाठी त्याचा वापर करतात. शाळेत, घरात हेच संगणक वापरले जातात.
(2) मिनी कॉम्प्युटर Mini Computer: एकापेक्षा जास्त जण एकाचवेळी काम करू शकतात. रेल्वे आरक्षण, बॅंकिंग, संशोधन क्षेत्रात वापरतात.
(3) मेनफ्रेम कॉम्प्युटर Mainframe Computer: डेटा साठवून ठेवण्याची क्षमता अधिक असते. माहितीवर प्रक्रिया करण्याचा वेग अधिक असतो. मोठमोठ्या कंपन्यांमध्ये, सरकारी कार्यालयामध्ये हा संगणक सर्व्हर म्हणून वापरला जातो. या प्रकारच्या संगणकाला कमी तापमान व धूळ विरहित खोलीची आवश्यकता असते.
(4) सुपर कॉम्प्युटर Super Computer: अति उच्च गतीने गाणितीय क्रिया करू शकणाऱ्या संगणकांना महासंगणक म्हणतात. यात अनेक प्रोसेसर्स असतात व त्यांची माहिती साठविण्याची क्षमताही प्रचंड असते. 1960 च्या दशकामध्ये सेमाडर क्रे यांनी कंट्रोल डेटा कॉर्पोरेशनमध्ये महासंगणक निर्माण केला. आज आय.बी.एम. एच.पी. या सारख्या संगणकाच्या मोठ्या कंपन्यांमध्ये तो तयार केला जातो. भारतामध्ये "सीडॅक' संस्थेने परम संगणक विकसित केला. हवामानाचा अंदाज घेण्यासाठी मॉडेल विकसित करण्यात आले. संरक्षण संशोधन संस्थांमध्ये त्याचा वापर करण्यात येत आहे.
(5) पोर्टेबल संगणक Portable Computer : हा आकाराने लहान असलेला संगणक सहजपणे एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेता येतो. हा छोट्या बॅगमध्ये किंवा ब्रिफकेसमध्ये बसतो. हा संगणक बॅटरीवर चालू शकतो. प्रवासात संगणकावर काम करावयाचे झाल्यास या संगणकाचा उपयोग चांगला होतो. लॅपटॉप व पामटॉप ही पोर्टेबल संगणकाची उत्तम उदाहरणे आहेत.
मल्टिमीडियातील क्रांती Revolution in Multimedia :
मल्टिमीडिया म्हणजेच विविध माध्यमे. चित्र, आवाज, लेखन अशा माध्यमांचे एकत्रीकरण नवनवीन शोध लागल्यामुळे संगणकाचा उपयोग केवळ लेखन माहिती साठवून ठेवणे, आकडेमोड करणे एवढ्यापुरते मर्यादित न राहता या सर्वच गोष्टी एकत्रित करून त्या समाविष्ट करणे आता सोपे झाले आहे. संगणकावर काम करताना आपण गाणी ऐकू शकतो. छायाचित्रे टाकू शकतो. चित्रपट पाहू शकतो. कार्टून काढू शकतो. गाण्यांचा संग्रह करू शकतो. या सर्व करामतीला मल्टिमीडिया असे आपण संबोधतो.
मल्टिमीडियाचे फायदे : (1) संगणकावर मनोरंजनाचे खळे Paly games on PC खेळता येतात. मनोरंजनामधून अध्ययन आणि अध्यापन करता येते.
(2) चित्रांचा, भाषांचा, गाण्यांचा संग्रह करता येतो Save Songs.
(3) स्वत:चा आवाज ध्वनिमुद्रित करून ऐकता येतो Recond voice.
(4) चित्रपट पाहता येतात Paly Movies.
मल्टिमीडियासाठी आवश्यक साधने Peripherals for multimedia :
(1) सी.डी. रॅम ड्राईव्ह CD Drive: सी.डी. वापरण्यासाठी सी.पी.यू.मध्ये सीडी ड्राईव्ह बसवलेला असतो. सी.डी. ही गोल तबकडीसारखी असते. महत्त्वाची माहिती, विविध सॉफ्टवेअर्स साठवून ठेवण्यासाठी सी.डी.चा उपयोग करतात. काही सी.डीं.वरील माहिती वाचता येते. त्यात बदल करता येत नाही. म्हणून त्यास सी.डी. रॅम म्हणतात. एका सी.डी.ची क्षमता 700 ते 800 एम.बी. असते. हे एक महत्त्वाचे स्टोअरेज डिव्हाईस आहे.
(2) साऊंड कार्ड Sound Card: संगणकावर गाणी ऐकायची असतील किंवा आपल्या आवाजातील गाणी, कविता साठवावयाच्या असतील तर हे कार्ड संगणकात बसावे. मदरबोर्डवर हे कार्ड बसवलेले असते.
(3) टी.व्ही. ट्यूनर कार्ड TV Tuner Card: हे कार्ड संगणकाच्या मदर बोर्डवर बसवलेले असते. या कार्डामुळे टी.व्ही.चे कार्यक्रम संगणकावर पाहता येतात. संगणकावर केलेले काम टी.व्ही.वर पाहू शकतो. आवडीचे कार्यक्रम कॉपी करता येतात.
(4) जॉयस्टिक Joystick: दांड्याची हालचाल करून कर्सर हलवता येतो.
(5) स्पीकर्स Speakers: ध्वनिमुद्रण ऐकण्यासाठी उपयुक्त.
(6) मायक्रोफोन Microphone: ध्वनिमुद्रण करण्यासाठी मायक्रोफोनचा उपयोग होतो.
(7) डिजिटल कॅमेरा Digital Camera: काढलेले फोटो आपण संगणकात साठवू शकतो.
(8) वेब कॅमेरा Web Camera: मॉनिटरवर वेब कॅमेरा बसवून फोटो काढता येतात व संगणकात साठवता येतात. विवाह नोंदणी कार्यालयात त्याचा वापर होतो.
(9) हेडफोन Head Phone : स्पीकर्स व मायक्रोफोन या दोन्ही सुविधा असतात.
(10) स्कॅनर Scanner: कोणतेही चित्र, फोटो, लिखाणाचा कागद जसाच्या तसा संगणकाच्या मेमरीत साठवता येतो. तो संगणकाला माहिती देण्याचे काम करतो. हे एक इनपुट डिव्हाईस आहे.
history of computer in marathi
history of computer in marathi pdf
computer information in marathi
history of computer in marathi language
computer history in hindi
computer in marathi word
computer marathi typing keyboard
computer marathi notes
computer marathi fonts free download
' युनिकोड : तंत्र आणि मंत्र' हे माधव शिरवळकर यांचे पुस्तक शनिवारी, १ मे रोजी संगणक प्रकाशनाने प्रकाशित केले. मोठा जागतिक उपद्व्याप करून तयार झालेल्या या लिप्यांच्या प्रमाणीकरणाची ओळख करून देणा-या या गंथाला ज्येष्ठ संपादक-लेखक दिनकर गांगल यांनी लिहिलेली ही प्रस्तावना...
..............
' युनिकोड' हा मराठी आणि संगणक यांच्या जगात नमनाचा शब्द आहे. विशेषत: गेल्या दोन वर्षांर्त, 'युनिकोड'च्या जादूचा प्रत्यय येऊन मराठी संगणकाचे पान 'युनिकोड' शिवाय उघडणार नाही, उलटले जाणार नाही आणि कोणाच्या संगणकावर स्थलांतरितही करता येणार नाही याची जाणीव झाली आहे. त्यामुळे माधव शिरवळकर यांचे 'युनिकोड-तंत्र आणि मंत्र' हे पुस्तक असाधारण महत्त्वाचे ठरते; किंबहुना मराठी संगणकाच्या वापरासाठी ती गीता किंवा बायबलच होय! शिरवळकर यांनी या पुस्तकात 'युनिकोड'चा इतिहास व त्याची महती यथार्थ वर्णन केली आहे. त्याचबरोबर 'युनिकोड' वापरावे कसे याचे तंत्रही खुलासेवार कथन केले आहे. त्यामुळे 'मला संगणकावर मराठी टाइप करायला अथवा मराठी इमेल करायला अथवा मराठी संचिताचा मराठीतून 'शोध' घ्यायला जमत नाही' असे म्हणणाऱ्यांना ह्या बाबतीत अनाडी राहण्यास वावच राहिलेला नाही. पुस्तक वाचल्यानंतर, अक्षरश:, 'कमल नमन कर' ही मुळाक्षरे शिकावीत, इतक्या सुगमपणे 'युनिकोड'चे तंत्र व मंत्र ह्या दोन्ही गोष्टी अवगत झाल्याचा विश्वास वाटतो आणि मग प्रश्न राहतो सरावाचा. त्या बाबतीत आळस केला तर मात्र आपला संगणकाबाबतचा मठ्ठपणा कायम राहील आणि त्याची पूर्ण जबाबदारी ज्याची त्याची असेल.
रोमन लिपीमधील अक्षरसंच (फाँट्स) सुलभतेने परिवतिर्त करण्याची सुविधा संगणकावर सुरूवातीपासून असल्याने इंग्रजी भाषेचा तेथे व त्यामुळे जगात सर्वत्र मुक्त वावर असे. ते स्वातंत्र्य मराठीसारख्या जगातल्या अनेक भाषांना नव्हते. त्यामुळे मराठी वेगवेगळ्या अक्षरसंचांमध्ये बद्ध होती व त्यांच्यामध्ये परस्पर संवाद-विनिमय होत नव्हता. 'युनिकोड'ने ती बंधने तोडली. संगणक वापरणाऱ्यांचे आवडता अक्षरसंच वापरण्याचे आणि तरीही जगाशी संवादी राहण्याचे स्वातंत्र्य खुले करून दिले. 'युनिकोड'चा हा फायदा जगातल्या सर्व भाषांना होत आहे.
माधव शिरवळकर ह्यांच्या कथनशैलीत सहजता आहेच, परंतु रोमहर्षकताही आहे. त्यामुळे हे पुस्तक विलक्षण नाट्यपूर्ण बनले आहे. विशेषत:, शिरवळकर ह्या तंत्राचा गेल्या वीस वर्षांचा आणि त्यापूवीर्च्या तयारीचा भाग सांगतात, तेव्हा कादंबरी वाचत आहोत असेच वाटते. मायक्रोसॉफ्ट, गुगल ह्यांच्यासारख्या मोठमोठ्या जागतिक कंपन्यांमधील स्पर्धा, तरीसुद्धा एका मोठ्या उद्देशाने त्यांचे एकत्र येणे आणि त्यातून मानवी ज्ञानसंचितात पडलेली भर हे मुद्दे माधव शिरवळकर यांनी सुरेख वर्णनांनी व घटनांच्या नाट्यमय मांडणीने वेधक केले आहेत.
आंतरराष्ट्रीय वातावरणात स्पर्धा, ईर्ष्या वाईटच; त्यामधून विशेषत: दुर्बल राष्ट्रांची पिळवणूक होते, त्यांच्यावर अन्याय होतो हे ही खरेच. परंतु माधव शिरवळकर यांच्या आकर्षक मांडणीने आणि घटना कथात्मक पद्धतीने सांगण्याच्या हातोटीने जागतिक व्यवहारातील एक उद्बोधक मुद्दा या पुस्तकामध्ये अधोरेखित होतो. तो म्हणजे जेव्हा माणसाचे भले होणार असते तेव्हा आंतरराष्ट्रीय व्यवहारातील त्वेष व द्वेष बुद्धी विसरली जाऊ शकते, दोन वैरीदेखील आपसातील स्पर्धा विसरून एकत्र येऊ शकतात आणि त्यामधून मानवी कल्याण साधू शकते. ते म्हणतात, की महाराष्ट्रात भले मराठीबद्दलची चिंता व्यक्त होवो, तिकडे सातासमुदापार मात्र कोणीतरी अमराठी 'युनिकोड'च्या माध्यमातून मराठीला जगाशी जोडू पाहात आहेत!
शिरवळकर यांच्या पुस्तकाची उपयुक्तता मोठी आहे. त्यांनी 'युनिकोड'च्या संदर्भात महाराष्ट्र सरकारने जे दुर्लक्ष केले, त्याचे वर्णन केले आहे. ते चीड आणणारे आहे. मराठी भाषा सर्व बाजूंनी मार का खाते याची कारणे या एका उदाहरणावरून स्पष्ट होतात. 'युनिकोड' हे भाषा-अक्षरांचे सांकेतिक वर्णन आहे. आंतरराष्ट्रीय व्यवहारासाठी जशी सर्वसमान मानके तयार झाली, तसे लिपीबदलासाठी साधलेले प्रमाणीकरण असे 'युनिकोड'चे वर्णन करता येईल. त्याकरता मोठा आंतरराष्ट्रीय उपद्व्याप करावा लागला. जगातल्या सगळ्या भाषा जाणून घेऊन, त्या भाषांसाठी वापरल्या जाणाऱ्या लिपी, त्या लिप्यांमधील अक्षर अन् अक्षर नोंदवावे लागले. त्यासाठी एक जागतिक महामंडळ (कन्सॉशिर्यम) बनवले गेले. तामिळनाडू आणि बंगाल ह्या राज्यांची सरकारे अशी दक्ष की त्यांनी भारत सरकारप्रमाणे आपापल्या राज्यांसाठी त्या कन्सॉशिर्यमचे सदस्यत्व घेतले व कन्सॉशिर्यमसमोर आपापल्या भाषेची बाजू मांडली. महाराष्ट्राने अशी तत्परता दाखवली नाही.
शिरवळकर यांनी 'युनिकोड' संहितेतील काही उण्या बाजू; तसेच त्यांच्यासमोरील भविष्यातील आव्हाने यांचेही कथन केले आहे. अतिशय गरजेचा असा हा, 'युनिकोड'ची सर्वांगे जाणून घेऊन ती मांडणारा ग्रंथ मराठीत लिहिल्याबद्दल शिरवळकर यांचे अभिनंदन.
शिरवळकर यांनी या पुस्तकाद्वारे मराठी भाषेतल्या इंग्रजीच्या वापराबद्दलच्या वादाला तोंड फोडले आहे, त्यांनी पुस्तकात इंग्रजी, विशेषत: पारिभाषिक शब्दांचा मुक्त वापर केला आहे आणि त्याचे समर्थन केले आहे. मला त्यांची भूमिका पटते. परंतु या घटनेमुळे 'भविष्यातील मराठी भाषेचे संभाव्य स्वरूप' असा नवा मुद्दा मराठी भाषेबाबत चिंता करणाऱ्यांनी विचारचचेर्त आणावा, असे सुचवावेसे वाटते..
कॉम्प्युटरसोबत आपल्या घराघरांत पोहोचलेल्या आणि जगभरातल्या अनेक गोष्टी एका क्लिकवर आपल्यापर्यंत पोहोचवणा-या इवल्याशा माऊसचा क्रांतिकारी शोध लावणारे ज्येष्ठ संशोधक डग्लस एंजेलबार्ट यांचं नुकतंच निधन झालं. ते ८८ वर्षांचे होते. किडनी निकामी झाल्यानं दोन दिवसांपूर्वी त्यांची प्राणज्योत मालवल्याची माहिती त्यांच्या मुलीनं दिली.
संगणकीय तंत्रज्ञान विकसित करण्यात डग्लस एंजेलबार्ट यांची भूमिका महत्त्वपूर्ण होती. जगात इंटरनेटची संकल्पना जेव्हा फारशी रुजलीही नव्हती, तेव्हापासून ते वेगवेगळ्या पैलूंचा अभ्यास करत होते. हायपरलिंक्स, टेक्स्ट एडिटिंग आणि व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगसारख्या सर्व संशोधनाचे श्रेय डग्लस यांनाच जाते. १९ डिसेंबर १९६८ साली डग्लस यांनी कॉम्प्युटर माऊसचे प्रात्यक्षिक केल्यानंतर एका नवीन क्रांतीला सुरुवात झाली होती.
माऊसचे जनक म्हणून जगभर कीर्ती झाल्यानंतरही डग्लस थांबले नाहीत. त्यांनी कॉम्प्युटरच्या सर्वच क्षेत्रांमध्ये संशोधन केले. २००० साली त्यांना अमेरीकेचे राष्ट्राध्यक्ष बिल क्लिंटन यांच्या हस्ते तंत्रज्ञान आणि संशोधन क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीबद्दल राष्ट्रीय स्तरावरचे सुवर्णपदक प्रदान करण्यात आले होते.
पर्सनल कॉम्प्युटिंगमध्ये कॅथोड रे ट्यूबवर आधारित रियल टाइम इंटरॅक्शन, माऊसचे संशोधन, हायपरटेक्स्ट, टेक्स्ट एडिटिंग, ऑनलाइन जर्नल, शेअर स्क्रीन फंक्शन, टेली कॉन्फरन्सिंगसारख्या संशोधनाने त्यांनी कॉप्युटर सामान्यांना वापरता येईल असा इंटरफेस बनवण्याचा पाया रचला.
संगणक तंत्रज्ञानाच्या उभारणीच्या युगात केलेल्या संशोधनासाठी डग्लस यांना कोणतीही रॉयल्टी देण्यात आली नाही. त्यांचे अनेक शोध इतरांच्या नावे करण्यात आले. माऊसचे जनक म्हणून ओळखल्या जाणा-या डग्लस यांना माऊसचे पेटन्ट देण्यात आले नव्हते. त्यामुळे कॉम्प्युटिंग तंत्रज्ञानात पडद्यामागे राहून क्रांतिकारी शोध लावणा-या डग्लस यांच्या जाण्याने तंत्रज्ञान क्षेत्राचे मोठे नुकसान झाल्याचे मत तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे.
फा र वर्षांपूर्वीची गोष्ट आहे. एकदा, अनंतचतुर्दशीला नेहमीप्रमाणे
प्रुथ्वीवरच्या लोकांचा प्रेमळ निरोप घेवून गणपतीबाप्पा आपल्या घरी विसावा
घेत बसले होते. इतक्यात जवळच श्वास टाकत बसलेल्या उंदीरमामाकडे बाप्पाचं
लक्ष गेलं! मामाची नाराजी आणि डोळ्यात तरळलेलं पाणी पाहून गणरायांनी
विचारलं, 'काय बिनसलंय? मला नाही सांगणार?'
'गेल्या १० दिवसातील आरत्या, मोदक, पेढे, जनतेचं प्रेम या सर्व आठवणीनं उदास झालीये का स्वारी?'
'मला एवढंच आठवतंय की हे सर्व फक्त तुमच्यासाठी होतं' ताडकन आलेल्या प्रतिक्रियेवरुन बाप्पाने ओळखलं की, काहीतरी नक्की खुपतंय उंदीरमामाला. त्याच्या पाठीवरून प्रेमानं हात फिरवत बाप्पा म्हणाला,
'तुझ्या मनातलं स्पष्टपणे सांगशील का जरा?'
' बाप्पा, सगळ्या आरत्या तुमच्यासाठी होत्या. माझं कुठेही नाव नव्हतं. दुर्वा, शमीपत्र, मोदक सर्व तुमच्या आवडीचं! माझ्यासाठी साधी फुलाची पाकळीही
नव्हती, खरं नं?'
'ओहो, म्हणून नाराज आहे स्वारी! आणखी काही तक्रार?'
'मोठे मोठे लोक गाड्या घेऊन येत होते तुमच्या दर्शनाला. त्यांच्या ड्रायव्हरना अगत्यानं मोदक, प्रसाद दिला जात होताऽ आणि मी एवढ्या सातत्याने, भक्तीभावाने, मनापासून गेली अनेक वर्षे तुम्हाला इहलोकावर नेवून आणतोय तरी माझं नखाएवढंही महत्त्व नसावं? बाप्पा कुठे कमी पडतोय मी? काय केलं म्हणजे मला महत्त्वाचं स्थान मिळेल?'
बाप्पाला थोडी मजा वाटली आणि तो थोडा विचारातही पडला. उंदीरमामाची भक्ति, त्याची चपळाई यावर बाप्पा बेहद्द खूष होता. परंतु मामाच्या मनात असं काही 'शल्य'असेल याची त्याला कल्पना नव्हती.
'माणसांच्या जगात महत्त्वाचं आणि मानाचं स्थान हवंय तुला, हो नं?'बाप्पानं विचारलं.
'होय'
'माणसाची बुद्धी, संशोधन-क्षमता व चिकाटी अफाट आहे, महितेय नं?' नविन तंत्र, गोष्टी समजून घेण्यासाठी-शिकण्यासाठी अपार कष्ट घ्यायची तयारी आहे तुझी?'
'हो बाप्पा! तुमच्यासारख्या बुद्धिदात्याची कृपा असेल तर माझी समजण्याची क्षमताही वाढेल आणि अपार कष्ट करायची तयारी आहे माझी. तुमचा 'वाहक' म्हणून जेव्हा काम नसेल तेव्हा मी मन लावून शिकेन, प्रयत्न करेन!'
'तुझ्यात असा कोणता विशेष आणि वाखाणण्यासारखा गुण आहे ज्यामुळे तुझं महत्त्व वाढू शकेल, असं तुला वाटतं?'बाप्पानं विचारलं.
'अर्थात, माझी 'गती'! म्हणून तर 'वाहन' म्हणून मला निवडलंत नं तुम्ही'!
उंदीरमामाच्या या उत्तराने बाप्पा मनोमन खूष झाले. त्याला चांगलं आत्मपरीक्षण करता येतंय, प्रयत्न व कष्ट करायचा आत्मविश्वासही आहे, हे पाहून बाप्पा प्रसन्न झाले. 'तथास्तु!!'तुझी इछा पूर्ण होईल. लवकरच मानवी-जीवनात विज्ञान-क्रांती होईल आणि 'संगणकाचा'शोध लागेल. त्यावेळी तू 'माणूस आणि संगणका'मधला दुवा होशील!'
मित्रांनो, तुम्ही ओळखलंच असेल, हाच तो 'MOUSE' जो आजकाल आपल्या सर्वांच्या जीवनातील महत्त्वाचा घटक बनला आहे. त्यामुळे कायम आत्मपरीक्षण, कष्टाची तयारी ठेवा. कधीना कधी त्याचं फळ तुम्हाला मिळेलच. चला तर मग,सर्वांनी म्हणूया,"उंदीरमामा की जय!"
अमेरिकास्थित गणितज्ञ सुभाष खोत यांना युनिक गेम्स कंजेक्चर मांडल्याबद्दल अलीकडेच प्रतिष्ठेचा रॉल्फ नेव्हान्लिना हा आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला. त्यानिमित्ताने गणितासारख्या क्लिष्ट समजल्या जाणाऱ्या विषयात मौलिक संशोधन करणाऱ्या खोत यांच्याशी मारलेल्या सर्वस्पर्शी गप्पा..
माहिती तंत्रज्ञानाचा इतिहास ः
(1) ऍबॅकसचा Abacus शोध ः प्राचीन काळात मानव वस्तू मोजण्यासाठी हाताच्या बोटांचा किंवा लहान दगडाच्या खड्यांचा वापर करीत होता. त्यातूनच पुढे दशमात पद्धत आणि अंकगणिताचा जन्म झाला.
सर्व साधारणपणे 5000 वर्षांपूर्वी इजिप्त, चीन, जपान या देशांमध्ये ऍबॅकस हे उपकरण आकडेमोडीसाठी वापरात येत आहे. अंकगणितासाठी वापरले गेलेले हे पहिले उपकरण होय. त्यामुळेच ऍबॅकस हा संगणकाचा पूर्वज म्हणावयास हवा. शाळेत मुलांना शिकविण्यासाठी मण्यांची पेटी वापरतात. तशा स्वरूपाचे हे पहिले यंत्र होय. तारेत ओवलेले मणी मागे पुढे सरकवून त्याकाळी बेरजा- वजाबाक्या केल्या जात असत.
(2) कंपासचा शोध Compass (1597) ः गॅलिलिओ या शास्त्रज्ञाने अनेक शोध लावले. ऍबॅकसपेक्षा जास्त वेगाने गुणाकार, भागाकार आणि त्याच प्रकारची आकडेमोड कंपासच्या शोधाने शक्य झाले. त्यामुळे कंपास सर्व जगभर वापरात आले.
(3) लॉग टेबलचा शोध Log Table(1614) ः जान नेपियर या शास्त्रज्ञाने पहिले लॉग टेबल प्रसिद्ध केले. लॉगटेबलच्या साह्याने गुणाकार, भागाकार या क्रिया बेरीज व वजाबाकी याद्वारे करता येऊ लागल्या. त्यामुळे लॉगटेबल सर्व जगभर वापरले जाऊ लागले.
(4) स्लाईडरुलचा शोध Slide Rule(1620) ः विल्यम आऊट्रेड या शास्त्रज्ञाने लांब पट्टीसारख्या स्लाईडरुलचा शोध लावला. वापरास सुटसुटीत असल्याने त्याचा वापर जगभर सुरू झाला.
(5) गणिती यंत्राचा शोध Mathematics Machine(1642 ते 1647) ः ब्लेझ पास्कल या फ्रेंच शास्त्रज्ञाने यंत्र बनविले. या यंत्रात दातेरी चाकावर तबकड्यांचा वापर करून बेरजा व वजाबाक्या अतिशय वेगाने आणि अचूकपणे करता येतात. यास यांत्रिक कॅल्क्युलेटर असे संबोधले.
(6) रेकनरचा शोध Reckoner (1694) ः ग्रॉटफ्रीड लाइबनित्झ या गणित तज्ज्ञाने पास्कलाईन यंत्रामध्ये खूप सुधारणा केल्या आणि नवीन यंत्र बनवले. हे यंत्र गुणाकार व भागाकार वेगाने करू शकत होते.
(7) डिफरन्स इंजिनचा शोध Difference Engine (1821) : 19 व्या शतकात युरोपमध्ये औद्योगिक क्रांती होत असताना चार्ल्स बॅबेज याने हे यंत्र तयार केले. दरवर्षी नवनवीन यंत्रे होत होती. गणिते सोडविण्यासाठी आणखी नवीन वेगवान यंत्राची गरज भासू लागली. त्या वेळी एका अतिशय प्रज्ञावंत शास्त्रज्ञाने संगणकाची अतिशय तर्कशुद्ध कल्पना मांडली. या यंत्रामध्ये आकडे देण्यासाठीचा विभाग, आकडेमोड करण्याचा विभाग, आकडे साठवता येणारा विभाग असे अनेक विभाग होते. त्यामुळेच चार्ल्स बॅबेजला आजच्या संगणकाचा आद्य जनक मानले जाते.
बॅबेजनंतरही अनेक शास्त्रज्ञांनी आपल्या ज्ञानाचा वापर करून निरनिराळी यंत्रे तयार केली. जोसेफ ऍकार्ड या संशोधकाने हातमागाच्या यंत्रामध्ये छिद्रांकित कार्डाचा वापर केला. या कार्डाच्या वापरामुळे कामाचा वेग व अचूकता वाढली.
संगणकाच्या वेगवेगळ्या पिढ्या Generations of Personal Computer :
इलेक्ट्रॉनिक्स या विषयात जसजशा सुधारणा होत गेल्या तसतसे संगणकाच्या रचनेतही बदल होत गेले. बदल केलेले संगणक ज्या कालावधीत वापरात आले त्या कालावधीचा उल्लेख संगणकाची पिढी असा केला जातो.
(1) पहिला पिढी First Generation (1942 ते 1948) : या पहिल्या पिढीतील संगणक आकाराने खूप मोठे होते. जवळ जवळ एक खोलीची जागा त्यांना लागत होती. यामध्ये इलेक्ट्रॉनिक व्हॅक्यूम ट्यूबचा म्हणजेच निर्वात नळ्यांचा वापर केला जाई. यात 15,000 जागा अथवा अक्षरे मावतील अशी मर्यादा होती. या संगणकाचा वेग खूप कमी होता. संगणकात बिघाड खूप होत असत.
(2) दुसरी पिढी Second Generation (1948 ते 1964) ः यामध्ये ट्रान्झिस्टर या घटकाचा वापर करण्यात आला. त्यामुळे खोलीएवढ्या आकाराचे संगणक कपाटाएवढे झाले. संगणकाचे उत्पादन शक्य झाले. त्याचा वेग माहितीवर प्रक्रिया करण्याची क्षमता वाढल्याने कारखान्यामध्ये आणि उद्योगात वापर वाढला.
(3) तिसरी पिढी Third Generation(1964 ते 1974) ः यामध्ये सुट्या ट्रान्झिस्टरऐवजी ट्रान्झिस्टर व त्यांना जोडणारे घटक एकत्र बसविलेल्या चिप्स वापरण्यात आल्या. यालाच इंटिग्रेटेड सर्किट्स असे म्हणतात. आय.सी. मुळे दुसऱ्या पिढीच्या तुलनेत संगणकाचा वेग वाढून माहितीवर प्रक्रिया करण्याची क्षमता वाढली. संगणक ठेवण्याची जागा कमी झाली. विद्युतशक्ती कमी लागू लागली. बिघाड होण्याचे प्रमाण कमी झाले. किमती कमी झाल्या. संगणक वापरास सोपे व सोईचे बनले.
(4) चौथी पिढी व इंटरनेटचा वापर Forth Generation and use of internet(1974 पासून पुढे) ः या संगणकात व्हेरी लार्ज स्केल इंटिग्रेटेड चिप्सचा वापर करण्यात आला. यालाच मायक्रो प्रोसेसर असे म्हणतात. त्यामुळे संगणकाची क्षमता वाढली आणि वेगही वाढला. संगणकाचा आकार लहान झाला. किंमत कमी झाली. याच पिढीपासून इंटरनेटचा वापर सुरू झाला. सध्या वापरात असलेले पेंटियम संगणक याच पिढीतील आहेत. पी-वन, पी-टू, पी-थ्री, पी-फोर अशा नवनवीन प्रणालीत सुधारणा घडवत त्याचे प्रकार सुरू झाले.
(5) पाचवी पिढी Fifth Generation: माहितीवर आधारलेली पद्धती व कृत्रिम बुद्धिमत्ता या गोष्टींच्या आधारे संगणक प्रणालीची पाचवी पिढी आता आकार घेत आहे. कृत्रिम बुद्धिमत्ता असलेले संगणक आपण लिहिलेले वाचू शकतात.
संगणकाचे प्रकार Types of computer :
(1) मायक्रो कॉम्प्युटर Micro Computer: यालाच पर्सनल कॉम्प्युटर Personal Computerअसेही म्हणतात. या संगणकात मायक्रोप्रोसेसरची एक चीप असते. माहिती साठविण्याची क्षमता कमी असते. वेगही कमी असतो. एकावेळी एकचजण या प्रकारचा कॉम्प्युटर वापरू शकतो. त्यामुळेच खासगी कामासाठी त्याचा वापर करतात. शाळेत, घरात हेच संगणक वापरले जातात.
(2) मिनी कॉम्प्युटर Mini Computer: एकापेक्षा जास्त जण एकाचवेळी काम करू शकतात. रेल्वे आरक्षण, बॅंकिंग, संशोधन क्षेत्रात वापरतात.
(3) मेनफ्रेम कॉम्प्युटर Mainframe Computer: डेटा साठवून ठेवण्याची क्षमता अधिक असते. माहितीवर प्रक्रिया करण्याचा वेग अधिक असतो. मोठमोठ्या कंपन्यांमध्ये, सरकारी कार्यालयामध्ये हा संगणक सर्व्हर म्हणून वापरला जातो. या प्रकारच्या संगणकाला कमी तापमान व धूळ विरहित खोलीची आवश्यकता असते.
(4) सुपर कॉम्प्युटर Super Computer: अति उच्च गतीने गाणितीय क्रिया करू शकणाऱ्या संगणकांना महासंगणक म्हणतात. यात अनेक प्रोसेसर्स असतात व त्यांची माहिती साठविण्याची क्षमताही प्रचंड असते. 1960 च्या दशकामध्ये सेमाडर क्रे यांनी कंट्रोल डेटा कॉर्पोरेशनमध्ये महासंगणक निर्माण केला. आज आय.बी.एम. एच.पी. या सारख्या संगणकाच्या मोठ्या कंपन्यांमध्ये तो तयार केला जातो. भारतामध्ये "सीडॅक' संस्थेने परम संगणक विकसित केला. हवामानाचा अंदाज घेण्यासाठी मॉडेल विकसित करण्यात आले. संरक्षण संशोधन संस्थांमध्ये त्याचा वापर करण्यात येत आहे.
(5) पोर्टेबल संगणक Portable Computer : हा आकाराने लहान असलेला संगणक सहजपणे एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेता येतो. हा छोट्या बॅगमध्ये किंवा ब्रिफकेसमध्ये बसतो. हा संगणक बॅटरीवर चालू शकतो. प्रवासात संगणकावर काम करावयाचे झाल्यास या संगणकाचा उपयोग चांगला होतो. लॅपटॉप व पामटॉप ही पोर्टेबल संगणकाची उत्तम उदाहरणे आहेत.
मल्टिमीडियातील क्रांती Revolution in Multimedia :
मल्टिमीडिया म्हणजेच विविध माध्यमे. चित्र, आवाज, लेखन अशा माध्यमांचे एकत्रीकरण नवनवीन शोध लागल्यामुळे संगणकाचा उपयोग केवळ लेखन माहिती साठवून ठेवणे, आकडेमोड करणे एवढ्यापुरते मर्यादित न राहता या सर्वच गोष्टी एकत्रित करून त्या समाविष्ट करणे आता सोपे झाले आहे. संगणकावर काम करताना आपण गाणी ऐकू शकतो. छायाचित्रे टाकू शकतो. चित्रपट पाहू शकतो. कार्टून काढू शकतो. गाण्यांचा संग्रह करू शकतो. या सर्व करामतीला मल्टिमीडिया असे आपण संबोधतो.
मल्टिमीडियाचे फायदे : (1) संगणकावर मनोरंजनाचे खळे Paly games on PC खेळता येतात. मनोरंजनामधून अध्ययन आणि अध्यापन करता येते.
(2) चित्रांचा, भाषांचा, गाण्यांचा संग्रह करता येतो Save Songs.
(3) स्वत:चा आवाज ध्वनिमुद्रित करून ऐकता येतो Recond voice.
(4) चित्रपट पाहता येतात Paly Movies.
मल्टिमीडियासाठी आवश्यक साधने Peripherals for multimedia :
(1) सी.डी. रॅम ड्राईव्ह CD Drive: सी.डी. वापरण्यासाठी सी.पी.यू.मध्ये सीडी ड्राईव्ह बसवलेला असतो. सी.डी. ही गोल तबकडीसारखी असते. महत्त्वाची माहिती, विविध सॉफ्टवेअर्स साठवून ठेवण्यासाठी सी.डी.चा उपयोग करतात. काही सी.डीं.वरील माहिती वाचता येते. त्यात बदल करता येत नाही. म्हणून त्यास सी.डी. रॅम म्हणतात. एका सी.डी.ची क्षमता 700 ते 800 एम.बी. असते. हे एक महत्त्वाचे स्टोअरेज डिव्हाईस आहे.
(2) साऊंड कार्ड Sound Card: संगणकावर गाणी ऐकायची असतील किंवा आपल्या आवाजातील गाणी, कविता साठवावयाच्या असतील तर हे कार्ड संगणकात बसावे. मदरबोर्डवर हे कार्ड बसवलेले असते.
(3) टी.व्ही. ट्यूनर कार्ड TV Tuner Card: हे कार्ड संगणकाच्या मदर बोर्डवर बसवलेले असते. या कार्डामुळे टी.व्ही.चे कार्यक्रम संगणकावर पाहता येतात. संगणकावर केलेले काम टी.व्ही.वर पाहू शकतो. आवडीचे कार्यक्रम कॉपी करता येतात.
(4) जॉयस्टिक Joystick: दांड्याची हालचाल करून कर्सर हलवता येतो.
(5) स्पीकर्स Speakers: ध्वनिमुद्रण ऐकण्यासाठी उपयुक्त.
(6) मायक्रोफोन Microphone: ध्वनिमुद्रण करण्यासाठी मायक्रोफोनचा उपयोग होतो.
(7) डिजिटल कॅमेरा Digital Camera: काढलेले फोटो आपण संगणकात साठवू शकतो.
(8) वेब कॅमेरा Web Camera: मॉनिटरवर वेब कॅमेरा बसवून फोटो काढता येतात व संगणकात साठवता येतात. विवाह नोंदणी कार्यालयात त्याचा वापर होतो.
(9) हेडफोन Head Phone : स्पीकर्स व मायक्रोफोन या दोन्ही सुविधा असतात.
(10) स्कॅनर Scanner: कोणतेही चित्र, फोटो, लिखाणाचा कागद जसाच्या तसा संगणकाच्या मेमरीत साठवता येतो. तो संगणकाला माहिती देण्याचे काम करतो. हे एक इनपुट डिव्हाईस आहे.
history of computer in marathi
history of computer in marathi pdf
computer information in marathi
history of computer in marathi language
computer history in hindi
computer in marathi word
computer marathi typing keyboard
computer marathi notes
computer marathi fonts free download
' युनिकोड : तंत्र आणि मंत्र' हे माधव शिरवळकर यांचे पुस्तक शनिवारी, १ मे रोजी संगणक प्रकाशनाने प्रकाशित केले. मोठा जागतिक उपद्व्याप करून तयार झालेल्या या लिप्यांच्या प्रमाणीकरणाची ओळख करून देणा-या या गंथाला ज्येष्ठ संपादक-लेखक दिनकर गांगल यांनी लिहिलेली ही प्रस्तावना...
..............
' युनिकोड' हा मराठी आणि संगणक यांच्या जगात नमनाचा शब्द आहे. विशेषत: गेल्या दोन वर्षांर्त, 'युनिकोड'च्या जादूचा प्रत्यय येऊन मराठी संगणकाचे पान 'युनिकोड' शिवाय उघडणार नाही, उलटले जाणार नाही आणि कोणाच्या संगणकावर स्थलांतरितही करता येणार नाही याची जाणीव झाली आहे. त्यामुळे माधव शिरवळकर यांचे 'युनिकोड-तंत्र आणि मंत्र' हे पुस्तक असाधारण महत्त्वाचे ठरते; किंबहुना मराठी संगणकाच्या वापरासाठी ती गीता किंवा बायबलच होय! शिरवळकर यांनी या पुस्तकात 'युनिकोड'चा इतिहास व त्याची महती यथार्थ वर्णन केली आहे. त्याचबरोबर 'युनिकोड' वापरावे कसे याचे तंत्रही खुलासेवार कथन केले आहे. त्यामुळे 'मला संगणकावर मराठी टाइप करायला अथवा मराठी इमेल करायला अथवा मराठी संचिताचा मराठीतून 'शोध' घ्यायला जमत नाही' असे म्हणणाऱ्यांना ह्या बाबतीत अनाडी राहण्यास वावच राहिलेला नाही. पुस्तक वाचल्यानंतर, अक्षरश:, 'कमल नमन कर' ही मुळाक्षरे शिकावीत, इतक्या सुगमपणे 'युनिकोड'चे तंत्र व मंत्र ह्या दोन्ही गोष्टी अवगत झाल्याचा विश्वास वाटतो आणि मग प्रश्न राहतो सरावाचा. त्या बाबतीत आळस केला तर मात्र आपला संगणकाबाबतचा मठ्ठपणा कायम राहील आणि त्याची पूर्ण जबाबदारी ज्याची त्याची असेल.
रोमन लिपीमधील अक्षरसंच (फाँट्स) सुलभतेने परिवतिर्त करण्याची सुविधा संगणकावर सुरूवातीपासून असल्याने इंग्रजी भाषेचा तेथे व त्यामुळे जगात सर्वत्र मुक्त वावर असे. ते स्वातंत्र्य मराठीसारख्या जगातल्या अनेक भाषांना नव्हते. त्यामुळे मराठी वेगवेगळ्या अक्षरसंचांमध्ये बद्ध होती व त्यांच्यामध्ये परस्पर संवाद-विनिमय होत नव्हता. 'युनिकोड'ने ती बंधने तोडली. संगणक वापरणाऱ्यांचे आवडता अक्षरसंच वापरण्याचे आणि तरीही जगाशी संवादी राहण्याचे स्वातंत्र्य खुले करून दिले. 'युनिकोड'चा हा फायदा जगातल्या सर्व भाषांना होत आहे.
माधव शिरवळकर ह्यांच्या कथनशैलीत सहजता आहेच, परंतु रोमहर्षकताही आहे. त्यामुळे हे पुस्तक विलक्षण नाट्यपूर्ण बनले आहे. विशेषत:, शिरवळकर ह्या तंत्राचा गेल्या वीस वर्षांचा आणि त्यापूवीर्च्या तयारीचा भाग सांगतात, तेव्हा कादंबरी वाचत आहोत असेच वाटते. मायक्रोसॉफ्ट, गुगल ह्यांच्यासारख्या मोठमोठ्या जागतिक कंपन्यांमधील स्पर्धा, तरीसुद्धा एका मोठ्या उद्देशाने त्यांचे एकत्र येणे आणि त्यातून मानवी ज्ञानसंचितात पडलेली भर हे मुद्दे माधव शिरवळकर यांनी सुरेख वर्णनांनी व घटनांच्या नाट्यमय मांडणीने वेधक केले आहेत.
आंतरराष्ट्रीय वातावरणात स्पर्धा, ईर्ष्या वाईटच; त्यामधून विशेषत: दुर्बल राष्ट्रांची पिळवणूक होते, त्यांच्यावर अन्याय होतो हे ही खरेच. परंतु माधव शिरवळकर यांच्या आकर्षक मांडणीने आणि घटना कथात्मक पद्धतीने सांगण्याच्या हातोटीने जागतिक व्यवहारातील एक उद्बोधक मुद्दा या पुस्तकामध्ये अधोरेखित होतो. तो म्हणजे जेव्हा माणसाचे भले होणार असते तेव्हा आंतरराष्ट्रीय व्यवहारातील त्वेष व द्वेष बुद्धी विसरली जाऊ शकते, दोन वैरीदेखील आपसातील स्पर्धा विसरून एकत्र येऊ शकतात आणि त्यामधून मानवी कल्याण साधू शकते. ते म्हणतात, की महाराष्ट्रात भले मराठीबद्दलची चिंता व्यक्त होवो, तिकडे सातासमुदापार मात्र कोणीतरी अमराठी 'युनिकोड'च्या माध्यमातून मराठीला जगाशी जोडू पाहात आहेत!
शिरवळकर यांच्या पुस्तकाची उपयुक्तता मोठी आहे. त्यांनी 'युनिकोड'च्या संदर्भात महाराष्ट्र सरकारने जे दुर्लक्ष केले, त्याचे वर्णन केले आहे. ते चीड आणणारे आहे. मराठी भाषा सर्व बाजूंनी मार का खाते याची कारणे या एका उदाहरणावरून स्पष्ट होतात. 'युनिकोड' हे भाषा-अक्षरांचे सांकेतिक वर्णन आहे. आंतरराष्ट्रीय व्यवहारासाठी जशी सर्वसमान मानके तयार झाली, तसे लिपीबदलासाठी साधलेले प्रमाणीकरण असे 'युनिकोड'चे वर्णन करता येईल. त्याकरता मोठा आंतरराष्ट्रीय उपद्व्याप करावा लागला. जगातल्या सगळ्या भाषा जाणून घेऊन, त्या भाषांसाठी वापरल्या जाणाऱ्या लिपी, त्या लिप्यांमधील अक्षर अन् अक्षर नोंदवावे लागले. त्यासाठी एक जागतिक महामंडळ (कन्सॉशिर्यम) बनवले गेले. तामिळनाडू आणि बंगाल ह्या राज्यांची सरकारे अशी दक्ष की त्यांनी भारत सरकारप्रमाणे आपापल्या राज्यांसाठी त्या कन्सॉशिर्यमचे सदस्यत्व घेतले व कन्सॉशिर्यमसमोर आपापल्या भाषेची बाजू मांडली. महाराष्ट्राने अशी तत्परता दाखवली नाही.
शिरवळकर यांनी 'युनिकोड' संहितेतील काही उण्या बाजू; तसेच त्यांच्यासमोरील भविष्यातील आव्हाने यांचेही कथन केले आहे. अतिशय गरजेचा असा हा, 'युनिकोड'ची सर्वांगे जाणून घेऊन ती मांडणारा ग्रंथ मराठीत लिहिल्याबद्दल शिरवळकर यांचे अभिनंदन.
शिरवळकर यांनी या पुस्तकाद्वारे मराठी भाषेतल्या इंग्रजीच्या वापराबद्दलच्या वादाला तोंड फोडले आहे, त्यांनी पुस्तकात इंग्रजी, विशेषत: पारिभाषिक शब्दांचा मुक्त वापर केला आहे आणि त्याचे समर्थन केले आहे. मला त्यांची भूमिका पटते. परंतु या घटनेमुळे 'भविष्यातील मराठी भाषेचे संभाव्य स्वरूप' असा नवा मुद्दा मराठी भाषेबाबत चिंता करणाऱ्यांनी विचारचचेर्त आणावा, असे सुचवावेसे वाटते..
कॉम्प्युटरसोबत आपल्या घराघरांत पोहोचलेल्या आणि जगभरातल्या अनेक गोष्टी एका क्लिकवर आपल्यापर्यंत पोहोचवणा-या इवल्याशा माऊसचा क्रांतिकारी शोध लावणारे ज्येष्ठ संशोधक डग्लस एंजेलबार्ट यांचं नुकतंच निधन झालं. ते ८८ वर्षांचे होते. किडनी निकामी झाल्यानं दोन दिवसांपूर्वी त्यांची प्राणज्योत मालवल्याची माहिती त्यांच्या मुलीनं दिली.
संगणकीय तंत्रज्ञान विकसित करण्यात डग्लस एंजेलबार्ट यांची भूमिका महत्त्वपूर्ण होती. जगात इंटरनेटची संकल्पना जेव्हा फारशी रुजलीही नव्हती, तेव्हापासून ते वेगवेगळ्या पैलूंचा अभ्यास करत होते. हायपरलिंक्स, टेक्स्ट एडिटिंग आणि व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगसारख्या सर्व संशोधनाचे श्रेय डग्लस यांनाच जाते. १९ डिसेंबर १९६८ साली डग्लस यांनी कॉम्प्युटर माऊसचे प्रात्यक्षिक केल्यानंतर एका नवीन क्रांतीला सुरुवात झाली होती.
माऊसचे जनक म्हणून जगभर कीर्ती झाल्यानंतरही डग्लस थांबले नाहीत. त्यांनी कॉम्प्युटरच्या सर्वच क्षेत्रांमध्ये संशोधन केले. २००० साली त्यांना अमेरीकेचे राष्ट्राध्यक्ष बिल क्लिंटन यांच्या हस्ते तंत्रज्ञान आणि संशोधन क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीबद्दल राष्ट्रीय स्तरावरचे सुवर्णपदक प्रदान करण्यात आले होते.
पर्सनल कॉम्प्युटिंगमध्ये कॅथोड रे ट्यूबवर आधारित रियल टाइम इंटरॅक्शन, माऊसचे संशोधन, हायपरटेक्स्ट, टेक्स्ट एडिटिंग, ऑनलाइन जर्नल, शेअर स्क्रीन फंक्शन, टेली कॉन्फरन्सिंगसारख्या संशोधनाने त्यांनी कॉप्युटर सामान्यांना वापरता येईल असा इंटरफेस बनवण्याचा पाया रचला.
संगणक तंत्रज्ञानाच्या उभारणीच्या युगात केलेल्या संशोधनासाठी डग्लस यांना कोणतीही रॉयल्टी देण्यात आली नाही. त्यांचे अनेक शोध इतरांच्या नावे करण्यात आले. माऊसचे जनक म्हणून ओळखल्या जाणा-या डग्लस यांना माऊसचे पेटन्ट देण्यात आले नव्हते. त्यामुळे कॉम्प्युटिंग तंत्रज्ञानात पडद्यामागे राहून क्रांतिकारी शोध लावणा-या डग्लस यांच्या जाण्याने तंत्रज्ञान क्षेत्राचे मोठे नुकसान झाल्याचे मत तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे.
माऊसचा जन्म
फा र वर्षांपूर्वीची गोष्ट आहे. एकदा, अनंतचतुर्दशीला नेहमीप्रमाणे
प्रुथ्वीवरच्या लोकांचा प्रेमळ निरोप घेवून गणपतीबाप्पा आपल्या घरी विसावा
घेत बसले होते. इतक्यात जवळच श्वास टाकत बसलेल्या उंदीरमामाकडे बाप्पाचं
लक्ष गेलं! मामाची नाराजी आणि डोळ्यात तरळलेलं पाणी पाहून गणरायांनी
विचारलं, 'काय बिनसलंय? मला नाही सांगणार?'
'काही नाही' उंदीरमामा गाल फुगवून म्हणाले.
'गेल्या १० दिवसातील आरत्या, मोदक, पेढे, जनतेचं प्रेम या सर्व आठवणीनं उदास झालीये का स्वारी?'
'मला एवढंच आठवतंय की हे सर्व फक्त तुमच्यासाठी होतं' ताडकन आलेल्या प्रतिक्रियेवरुन बाप्पाने ओळखलं की, काहीतरी नक्की खुपतंय उंदीरमामाला. त्याच्या पाठीवरून प्रेमानं हात फिरवत बाप्पा म्हणाला,
'तुझ्या मनातलं स्पष्टपणे सांगशील का जरा?'
' बाप्पा, सगळ्या आरत्या तुमच्यासाठी होत्या. माझं कुठेही नाव नव्हतं. दुर्वा, शमीपत्र, मोदक सर्व तुमच्या आवडीचं! माझ्यासाठी साधी फुलाची पाकळीही
नव्हती, खरं नं?'
'ओहो, म्हणून नाराज आहे स्वारी! आणखी काही तक्रार?'
'मोठे मोठे लोक गाड्या घेऊन येत होते तुमच्या दर्शनाला. त्यांच्या ड्रायव्हरना अगत्यानं मोदक, प्रसाद दिला जात होताऽ आणि मी एवढ्या सातत्याने, भक्तीभावाने, मनापासून गेली अनेक वर्षे तुम्हाला इहलोकावर नेवून आणतोय तरी माझं नखाएवढंही महत्त्व नसावं? बाप्पा कुठे कमी पडतोय मी? काय केलं म्हणजे मला महत्त्वाचं स्थान मिळेल?'
बाप्पाला थोडी मजा वाटली आणि तो थोडा विचारातही पडला. उंदीरमामाची भक्ति, त्याची चपळाई यावर बाप्पा बेहद्द खूष होता. परंतु मामाच्या मनात असं काही 'शल्य'असेल याची त्याला कल्पना नव्हती.
'माणसांच्या जगात महत्त्वाचं आणि मानाचं स्थान हवंय तुला, हो नं?'बाप्पानं विचारलं.
'होय'
'माणसाची बुद्धी, संशोधन-क्षमता व चिकाटी अफाट आहे, महितेय नं?' नविन तंत्र, गोष्टी समजून घेण्यासाठी-शिकण्यासाठी अपार कष्ट घ्यायची तयारी आहे तुझी?'
'हो बाप्पा! तुमच्यासारख्या बुद्धिदात्याची कृपा असेल तर माझी समजण्याची क्षमताही वाढेल आणि अपार कष्ट करायची तयारी आहे माझी. तुमचा 'वाहक' म्हणून जेव्हा काम नसेल तेव्हा मी मन लावून शिकेन, प्रयत्न करेन!'
'तुझ्यात असा कोणता विशेष आणि वाखाणण्यासारखा गुण आहे ज्यामुळे तुझं महत्त्व वाढू शकेल, असं तुला वाटतं?'बाप्पानं विचारलं.
'अर्थात, माझी 'गती'! म्हणून तर 'वाहन' म्हणून मला निवडलंत नं तुम्ही'!
उंदीरमामाच्या या उत्तराने बाप्पा मनोमन खूष झाले. त्याला चांगलं आत्मपरीक्षण करता येतंय, प्रयत्न व कष्ट करायचा आत्मविश्वासही आहे, हे पाहून बाप्पा प्रसन्न झाले. 'तथास्तु!!'तुझी इछा पूर्ण होईल. लवकरच मानवी-जीवनात विज्ञान-क्रांती होईल आणि 'संगणकाचा'शोध लागेल. त्यावेळी तू 'माणूस आणि संगणका'मधला दुवा होशील!'
मित्रांनो, तुम्ही ओळखलंच असेल, हाच तो 'MOUSE' जो आजकाल आपल्या सर्वांच्या जीवनातील महत्त्वाचा घटक बनला आहे. त्यामुळे कायम आत्मपरीक्षण, कष्टाची तयारी ठेवा. कधीना कधी त्याचं फळ तुम्हाला मिळेलच. चला तर मग,सर्वांनी म्हणूया,"उंदीरमामा की जय!"
No comments:
Post a Comment